Esther Steenbergen

gitariste met iets te brede belangstelling

BLOG

Maarten Mostert

In de laatste Muzikale Kring voor de zomerstop interviewde Clairy Polak cellist Maarten Mostert, oprichter van Amsterdam Sinfonietta, de Cello Biënnale en hoofdvakdocent aan het Conservatorium van Amsterdam.

Maaarten Mostert Cello Muzikale Kring

Het ging over het grootste cellofeest ter wereld, over Nederlands oudste, professionele strijkorkest en over lesgeven aan ambitieuze studenten. Over Pablo Casals, de Pablo Casals Kring en over het geluid van de cello dat een stofje vrijmaakt waar mensen gelukkig van worden. Maarten is er zeker van dat dat laatste bestaat. We speelden muziek van Casals, Elgar en Boccherini. Na afloop dronken we iets te veel drank. Maar op zo’n avond, in zulk gezelschap, op zo’n balkon, in het midden van de stad. Hoe kan het ook anders?

De Muzikale Kring, er zijn inmiddels vier afleveringen geweest, is een succes. Maar het kan nog beter. Daar wordt binnenkort over vergaderd. Jazeker.

Muzikale Kring Maarten Mostert, Clairy Polak, Esther Steenbergen
foto: Thérèse de Goede

Blijf op de hoogte
abonneer op de nieuwsbrief

De Contrabas

“Soms denk ik bij mezelf: een afschuwelijk instrument. Kijk maar eens goed. Hij ziet er uit als een vet oud wijf. Heupen te laag, taille te hoog; en dan die iele, hangende, rachitische schouderpartij – het is om krankzinnig van te worden. De contrabas is het afzichtelijkste, plompste en minst elegante muziekinstrument dat ooit is uitgedacht.”

Wilmar de Visser denkt er heel anders over. Hij is ook contrabassist, net als de hoofdpersoon uit De Contrabas van Patrick Süskind, waaruit bovenstaand afkomstig is.

Wilmar de Visser in de Muzikale Kring

Wilmar de Visser

Wilmar de Visser was te gast in de Muzikale Kring.  Clairy Polak interviewde de contrabassist over in hoeverre je instrument bij je karakter past: “Ik ben een duwer” en over de rol van de bassist in het orkest. Over het Grammy Award Winning Ensemble Ludwig en over ‘zijn’ muzikale broedplaats Splendor. Er blijkt inderdaad iets als ‘bassisme’ te bestaan. De man die er een boek over schreef zat in de zaal.

Wilmar de Visser is vaste bassist bij Het Nederlands Blazers Ensemble, het Radio Philharmonisch Orkest en Ludwig. Behalve bassist is hij o.a. mede-oprichter van Ensemble Cameleon en initiator van Splendor Amsterdam dat in 2015 de Amsterdamprijs voor de Kunst ontving in de categorie Stimulering.

corine haitjema

De contrabas van Wilmar is in 1825 gebouwd door Bernard Simon Fendt (1800-1852). Het vervoer van de bas naar Gartmanplantsoen had nogal wat voeten in de aarde maar dankzij doortastend optreden van Corine was ook de bas op de Kring. Wilmar vertelde er over en speelde er op. Ik speelde af en toe mee.

Wilmar houdt van ontregelen zo bleek. Ik heb zomaar het idee dat hij hier vooral zelf de nadelen van ondervindt.

De Nederlandse vertaling van bovenstaand fragment uit De Contrabas is van Hans W. Bakx.

Dirigent Ed Spanjaard

Samenspelen met een dirigent is een beetje vergezocht en in het zaaltje waar de Muzikale Kring plaatsvindt, ‘wat prachtig die authentieke details’, staat (nog) geen piano. Dus waren we aangewezen op filmpjes, foto’s en vooral verhalen. Die waren er in overvloed. Over moeder Spanjaard die fluit speelde voor een kampbewaarster. Over het souffleren van operadiva’s en het assisteren bij grote dirigenten. Er was tastbare muziekgeschiedenis in de vorm van partituren met opmerkingen, aantekeningen en uitvoeringsdata. En de avond eindigde met praten over het op late leeftijd ontdekte, grote plezier in dansen.

Ed Spanjaard Partituur

De overgang van gitzwart naar uiteindelijk vederlicht verliep onder leiding van interviewster Clairy Polak wonderbaarlijk virtuoos en volledig vanzelfsprekend. Dat Alexander Pola, vader van Clairy, behalve tekstschrijver, acteur en komiek ook nog cartoonist bleek te zijn geweest, en in die hoedanigheid een portret had gemaakt van de aanleiding van deze avond, was een prachtig toeval.

Costas Cotsiolis

De Musikhochschule bevond zich in de Dagobertstrasse maar Hubert gaf ook vaak thuis les. Hij woonde destijds samen met Dale die die middag de tweede etude van Villa Lobos aan het studeren was.

Tijdens mijn les bleek er nog een gitarist in huis. Die was ook de tweede etude van Villa Lobos aan het studeren. In de kamer waar ik les had, kon ik beide gitaristen luid en duidelijk horen.

Behalve door elkaar klinkende gebroken akoorden, in verschillende tempi tikkende metronooms en de aanwijzigingen van Hubert, klonk er op een gegeven moment ook een steeds harder wordend orgastisch gekreun.

Zo hard, dat Hubert stopte met praten en Dale met studeren en we alledrie luisterden naar een razende metronoom, een ongekend virtuoze uitvoering van de Tweede Etude en een gitarist die daar zelf, keihard doorheen zat te schreeuwen: OH YES! YES! YES! OH YES! 160! 160! HA! HA! OH YES! Zo leerde ik Costas Cotsiolis kennen.

costas cotsiolis

Afgelopen zaterdag gaf de Griekse gitarist een concert in onze serie. Inmiddels is ook bekend wie er komt spelen in het nieuwe seizoen .

meesters op de gitaar 2018-19

Martin Spanjaard

Albert Schweitzer was Nobelprijswinnaar, filosoof, prediker, tropenarts, organist én schrijver van een boek over Bach dat in 1908 verscheen en in recordoplagen over de hele wereld is verspreid. Eén exemplaar was jaren geleden in mijn boekenkast terecht gekomen. Ik wilde het naar het antiquariaat brengen en sloeg het nog één keer open. Op het schutblad zag ik de naam Martin Spanjaard staan.

martin_spanjaard_1920_foto joods monument

Van de Leo Smit Stichting leerde ik dat Martin Spanjaard componist maar vooral dirigent is geweest. Dat hij erudiet was en zich intensief met literatuur en filosofie heeft beziggehouden. Dat hij een voorliefde voor Bruckner had en over diens symfonieën een boek heeft geschreven dat nog regelmatig wordt geraadpleegd door zijn achterneef, dirigent Ed Spanjaard.

Ik vond dat Schweitzer’s Bachboek de achterneef toebehoorde en ben het hem gaan brengen. Zo maakte ik kennis met de beroemde dirigent die ik niet lang daarna heb uitgenodigd voor een gesprek op de Muzikale Kring.

Het boek was afkomstig uit een doos boeken die ik ooit van een vriend heb gekregen. Allemaal boeken die begin 19e eeuw zijn verschenen en allemaal gaan ze over muziek. Behalve Martin Spanjaard hebben ze ook nog anderen toebehoord. Hierover later meer.

Een ideale gast

Maarten Koningsberger was een ideale gast. Hij zong de sterren van de hemel en vertelde tussendoor over het fenomeen Stimmfach, ons fantastische operahuis waar nog tijd is voor een grondige voorbereiding en over de jonge garde die al lange tijd in zijn nek staat te hijgen. “En zo hoort het ook”. Hij legde uit dat een programmavoorstel meer kans van slagen heeft als een agent het naar de zaal stuurt dan wanneer je dat zelf doet. Over programmeurs zei hij :  “niets persoonlijks hoor maar als er iemand in een vast stramien denkt…”

Er kwamen vragen uit de zaal en na afloop werd er gegeten aan een lange grote tafel, die te klein bleek voor het aantal gasten zodat er ook aan aparte tafeltjes moest worden gegeten. Hierdoor kwam er van een evaluatie met Clairy Polak en de kersverse redactie (Corine Haitjema, Dominique Citroen en ondergetekende) niets terecht. Die moet dus nog gaan plaatsvinden. Ik neem er vast een voorschot op: de eerste aflevering van de Muzikale Kring was een succes.

Muzikale Kring

Overmoed
In een vlaag van overmoed heb ik toegezegd om met ingang van februari 2018 een Muzikale Kring te organiseren op De Kring, een sociëteit voor kunstenaars, wetenschappers en kunstminnende leden in Amsterdam.

Muzikale Kring
De Muzikale Kring wordt een programma van ongeveer een uur waarin musici, programmeurs, impresario’s, adviseurs, instrumentenmakers, subsidieverstrekkers, recensenten, etc. voor een aandachtig publiek, vertellen over hun vak, hun de liefde voor hun instrument, componist, musicus, of komend project. Ze worden daarbij begeleid door ondergetekende en aangemoedigd door een interviewer.

Derde Maandag van de Maand
De Muzikale Kring gaat maandelijks plaatsvinden en zal bestaan uit een interview en muziek. Na afloop wordt er gegeten en gedronken in het restaurant.

Programma 26 februari
In deze allereerste aflevering wordt Maarten Koningsberger geïnterviewd door Clairy Polak. Over zijn leven als zanger. Over plannen maken, stemgebruik en de samenwerking met impresario’s en collega’s. Als aftrap en ter illustratie zingt hij een aantal liederen en ik ga hem begeleiden.

Clairy Polak
Clairy Polak behoeft uiteraard geen introductie. Ik ben helemaal trots dat ze dit wil doen. Hieronder een filmpje uit 2015 waarin ze enthousiast vertelt over de Amsterdams Kunstprijs waarvan ze dat jaar juryvoorzitter was.

Trejos Brothers uit Colombia

los_trejos_brothers

Het Gitaarfestival van Cartagena de Indias vroeg of ik met het trio wilde komen spelen. Maar Eric is sinds zijn remigratie naar Curaçao nogal lastig te bereiken en Enrique was al besproken. Ik wikte en ik woog en ging op zoek naar mogelijke vervangers. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Op een gegeven moment dacht ik: als ik dan toch met een andere ritmesectie moet spelen, dan kan dat net zo goed een Colombiaanse zijn.

Op de website van het festival zag ik dat ook het Amaretto Ensamble geprogrammeerd stond, een ensemble met Colombiaanse muziek met een ritmesectie bestaande uit Camilo en Sebastián Trejos, twee broers die de sterren van de hemel spelen.

Dat komt mooi uit, dacht ik. Ze zijn er toch, en ik schreef hen een e-mail. Zij bekeken mijn partijen en schreven terug: we hebben er zin in.

Toen ik het festival inlichtte bleek dat ik op de website van de vorige editie had gekeken. Ook was de directeur bepaald niet gediend van dergelijk initiatiefrijk gedrag. Maar om een lang verhaal kort te maken, het is toch doorgegaan. En hoe!

Op uitnodiging van de ambassade speelden we ook in Bogotá en in totaal gaven we vier concerten met elkaar. Dat was één groot feest. Alsof we al jaren niets anders hadden gedaan.

Hieronder drie filmpjes. Na het bekijken van de eerste twee besloot ik de broers uit te nodigen. Het derde filmpje is gemaakt tijdens onze eerste repetitie.

Au bord de l’eau

Ik kreeg bericht van een pretty desperate tenor die door zijn gitarist in de steek was gelaten en nu ernstig om een vervanger verlegen zat. Of ik alsjeblieft zo vriendelijk wilde zijn. Ik kon eigenlijk niet maar streek mijn hand over mijn hart. De tenor bleek prachtig te kunnen zingen en ontzettend aardig te zijn bovendien. Het repertoire stond al vast en bevatte o.a. Fauré waarvan ik de muziek moest bewerken. Een van de stukken was Au bord de l’eau waarvan hieronder een prachtige uitvoering van Gérard Souzay. Het toeval wilde dat het kerkje waarin we speelden ook Au bord de l’eau lag.