Esther Steenbergen

speelt | schrijft | organiseert

Kunst en Kunstbeleid

Melle Daamen zoekt vrienden

Melle Daamen is de directeur van de stadsschouwburg van Amsterdam en een belangrijke spin in het web van kunstbesturen en culturele raden. Af en toe laat hij eens een proefballonnetje op over invliegende ballerina’s en vraagt hij zich af wat er nou zo Nederlands is aan de uitvoeringspraktijk van klassieke muziek. (Hij heeft duidelijk nog nooit van Gustav Leonhardt, Ton Koopman, Orkest van de XVIII eeuw, Asko/Schönberg, Reinbert de Leeuw, Concertgebouworkest, Nederlands Blazers Ensemble, etc. etc gehoord.)

Ik zat vanochtend heerlijk in een Bach-biografie te lezen toen ik namens hem werd gebeld met de vraag of ik voor € 75,- per jaar, vriend van zijn schouwburg wilde worden.

Ik zei dat ik best vriend wilde worden maar dat ik hem dan ook af en toe eens wil kunnen bellen. Waarom stond hun nummerweergave niet aan? Daar ging ze niet over, zei de vrouw aan de telefoon. Ik kon me opgeven bij het bel me niet register waarvan na ons gesprek een wettelijk verplicht bandje met informatie zou gaan spelen.

Ik ben bang dat je zo geen vrienden maakt.

Marieke meets Namibië

Conflict and Costume: the Herero Tribe of Namibia’ by Jim Naughten

Toen ik deze foto zag moest ik aan Marieke Schneemann denken. Zij heeft een eigen concertserie en voor elk concert maakt Paul Koeleman een foto. Waarom Marieke goggles draagt en een A-4tje om haar hoofd heeft Paul mij moeten uitleggen. Dat de vrouw uit Namibië er zo uitziet is het gevolg van de combinatie van ongenood bezoek van Duitse missionarissen en het imiteren van vee in rituele dansen. Het bewegen in lange rokken suggereert de molligheid van goed gevoede runderen en de hoed imiteert de horens van de koe. Ook deze wijsheid heb ik niet van mezelf maar las ik in  The Independent. Ondanks mijn brede belangstelling blijk ik toch verdomd weinig te weten.

Marieke Schneemann Foto Paul Koeleman
Marieke Schneemann Foto Paul Koeleman
march jim naughten
March by Jim Naughten

Dag van de Klassieke Muziek

Het is vast goed dat zo’n dag bestaat al vind ik het van weinig liefde getuigen om de lezers van klassieke zaken een korting te geven en musici het volle pond te laten betalen. Ik word zo mies van al die lieve, mooie, rare musici met hun foldertjes en stapels CD’s achter hun tafels. Laat ze in vredesnaam die wereldvreemde wezens blijven die met één streek over de snaren of met het verplaatsen van lucht een instant andere wereld scheppen die mij gelukkig maakt.

verhuizen

Als Minister van Cultuur laat ik het ministerie verhuizen naar een mooi, leegstaand pand in het centrum van de stad. Lekker groot met veel lege zalen en elke avond een concert of theatervoorstelling. Gratis toegankelijke tentoonstellingen, afwisselend samengesteld door boeren, burgers, buitenlui én gerenommeerde curatoren. Komt er een belangrijke buitenlandse gast bij ons op bezoek, dan stel ik het ministerie beschikbaar opdat duidelijk wordt dat wij, Nederland, de schoonheid en de kunst, hoog in het vaandel hebben staan.

Het Paleis op de Dam lijkt mij de ideale locatie. Het staat altijd maar leeg. Eventuele nieuwjaarsrecepties en  troonswisselingen kunnen gewoon doorgang blijven vinden.

Jan Wolff

Een stage hoorde bij de studie en zo kwam ik op het kantoor van De IJsbreker terecht. Jan Wolff had mij aangenomen maar was al weer snel vergeten dat ik bestond. Het klusje dat ik klaren moest duurde ongeveer anderhalve dag en de rest van mijn stage keek ik uit over de Amstel. Toch heb ik veel van Jan geleerd. Dat er een bezettingsgraad bestaat van 118% bijvoorbeeld. En na de kennismaking met weer een nieuwe Wethouder van Cultuur zei hij:  ‘die kan ik hebben.’

Presentatie Present

‘Decadent’, vond Simon Reinink het voorbeeld van Handel’s Watermusic uitgevoerd door een orkest op een ponton in een zwembad in Leeds. Maar andere voorbeelden waren ‘zeker inspirerend’.

foto: John Baron/guardian.co.uk

De bezoekersaantallen voor klassieke muziek lopen ‘dramatisch’ terug en volgens Johan Idema komt dat mede door de manier waarop klassieke muziek wordt gepresenteerd. Tijdens de behoorlijk traditioneel gepresenteerde presentatie van zijn boek Present, toonde hij foto’s van concerten waarvan de presentatie anders is. Hoognodig volgens Norman Lebrecht, de angry old man van de klassieke muziek die het voorwoord schreef, want ‘mensen kijken met plezier drie uur naar The Lord of the Rings maar ervaren tien minuten luisteren naar een klassiek concert als straf’ . Speak for yourself zou ik als gitariste met brede belangstelling willen zeggen en kom rond Pasen eens naar Nederland waar de kaarten voor de talloze Mattheusen niet aan te slepen zijn.

Maar natuurlijk heeft Idema een punt. Hij gaat er alleen een beetje aan voorbij, dat een bezoek aan de concertzaal een belevenis op zich kan zijn en vergeet te melden dat de traditionele vorm zoals Cas Smithuijsen opmerkte ‘niet voor niets is ontstaan’. Ook wekt hij de schijn dat er nog niet zo veel ‘anders’ gepresenteerde concerten zijn, zodat Ties Mellema zich afvroeg of we weer in een Hans Abbingachtige discussie terecht zijn gekomen. Dat was volgens de schrijver niet het geval. In de seizoensbrochures van de Nederlandse podia was hij nauwelijks iets anders dan ’traditionele’ concerten tegengekomen. Willemijn Mooi merkte op dat niet alle concerten in seizoensbrochures staan en als gitariste MBB vraag ik me af of je aan de vermelding in de brochure kunt zien hoe de presentatie zal zijn.

Maar genoeg kritiek. Het is een leuk boekje. Veel voorbeelden zijn wat men in de toneelwereld rood op rood noemt , een concert over bruiloftsmuziek als bruiloft weergegeven – wat aan Johannes Leertouwer de opmerking ‘laten we in godsnaam ruimte houden voor de binnenwereld’ ontlokte  – maar bij andere voorbeelden was ik graag aanwezig geweest.

Abonneer op BlogBerichten

Youssou N’Dour Minister van Cultuur

Melina Mercouri en Gilberto Gil gingen hem voor en er zijn er vast en zeker meer. Toch is een vakminister in deze tak van sport vrij ongebruikelijk. In Nederland is het voor zover ik weet nog nooit voorgekomen. Ik zie het ook niet zo snel gebeuren want hier wordt de post vooral gezien als een stageplaats voor het echte werk. Niet voor niets antwoordde Rick van der Ploeg  op de vraag wat hij van de hem toebedeelde post vond iets wat je een verse Minister van Financiën niet snel zult horen zeggen

Ik heb er niet zoveel verstand van maar ik zal me de komende tijd er eens in verdiepen.

Als spielerei, uit oprechte belangstelling en uit frustratie over zoveel gemiste kansen vraag ik me regelmatig af wat ik zou ik doen als ik Minister van Cultuur zou zijn. Daarover later meer. Eerst maar eens aandacht voor de nieuwe Minister van Cultuur (en Toerisme) van Senegal.

 

Postmoderne Hutspot

Jan Marijnissen vindt het belangrijk dat de mensen weten dat de Gouden Eeuw na de Middeleeuwen komt. Onderwijs ligt voor de hand, maar Jan Marijnissen zag meer in een Nationaal Historisch Museum. Nu staat er in Amsterdam best een behoorlijk museum dat vrij veel aandacht aan de nationale historie besteedt maar dat is vast veuls te elitair voor Jan. Alhoewel het ook nog mogelijk is dat hij daar nooit is geweest.

Dat was namelijk het geval met het Zuiderzee Museum al weerhield hem dat er niet van, de directeur te verwijten daar ‘een postmoderne hutspot’ te hebben gecreëerd.

‘Informatie uit tweede hand’, verklaart Jan later, als hem wordt gevraagd waarom hij diezelfde directeur zijn diensten aanbiedt als ‘verkenner in het politieke krachtenveld.’  Nadat de directeur Jan’s aanbod heeft aangenomen denkt Jan  ‘Ik ga er toch eens kijken.’

En ach, ‘het feit dat hij daar een paar huisjes opgetooid heeft met kledingstukken en zo, dat vonden sommige mensen niet gepast. Nou ik vind het Spielerei…’

Een leerzaam uitstapje dus voor iemand die eerder zijn bezorgdheid over de plannen van de directeur verwoordde met  ‘Laten we ons hoeden voor het hobbyisme van een stel nieuwlichters‘.

De diensten van Jan hebben de directeur en zijn Nationaal Historisch Museum niet geholpen. Na jaren ruziemaken, stapels bouwplannen en talloze haalbaarheidsonderzoeken, bestaat het museum uit niet meer dan een website waar op te lezen valt dat er geen redactie meer op zal worden gepleegd.

Ik weet niet of de directeur daar zelf erg rouwig om is.

‘Ik hou niet van het woord nationaal… historisch vind ik overbodig, omdat je dat ook op een andere manier kunt zeggen… en museum is natuurlijk een prima woord maar ook niet echt nodig’.

Zo maar een uitspraak van Erik Schilp , directeur van het Nationaal Historisch Museum, gehoord in een fantastische documentaire van Michiel van Erp.

affordable art fair

Een beetje kunstverzamelaar wil nog niet dood gevonden worden met kunst die het predicaat affordable draagt terwijl kunst, wil het succesvol zijn, het juist van die verzamelaars moet hebben. Dat heb ik niet van mezelf maar van de socioloog Pierre Bourdieu. Lees zijn Distinction en The rules of Art er maar op na.

Dat in ogenschouw nemend zullen kunstenaars die via de affordable art fair hopen op een internationale doorbraak teleurgesteld worden. Kopers van deze beurs zullen niet serieus genomen worden door ‘de kunstwereld’.

Een en ander neemt natuurlijk niet weg dat de tentoongestelde kunst wel de moeite waard kan zijn.