Esther Steenbergen

gitariste met iets te brede belangstelling

Ingehuurd

The art of asking

Het ging om een Vivaldi concert en een trio van Paganini. Ik had het nog nooit gespeeld maar Hubert zei dat ik het de eerste paar keer best van blad mocht spelen. De gitarist van het Heidelberger Kammer Orchester moest wegens familieomstandigheden terug naar de VS en er werd met spoed een vervanger gezocht. Het ging om 21 concerten op rij. Een heuse buitenkans.

Ik sprong in de trein, kwam ‘s middags aan in Mannheim en werd,  ingeklemd tussen twee kwebbelende Amerikaanse violistes,  in een spelersbusje naar een theater gereden dat honderden kilometers verderop lag. Ik was jong en enthousiast en er van overtuigd dat mijn carrière vanaf dat moment een enorme vlucht zou nemen. Want hoe vaak krijg je de kans om als solist op te treden in Duitsland? Heel vaak, zou later blijken. Maar dat wist ik toen nog niet.

Nog diezelfde avond worstelde ik me door Vivaldi heen, moest ik in de pauze CDs verkopen – de kurk waar het orkest op dreef –  en speelde ik voor het eerst in mijn leven een trio van Paganini trio, met publiek erbij. Na afloop van het concert  nam de leider van het ensemble het woord en vroeg aan het publiek of iemand misschien nog plek had om een lid van het ensemble te herbergen.

Anders was het niet vol te houden legde Klaus Preis me later uit. Klaus was behalve de klavecinist van het gezelschap, ook de eigenaar van het busje en de CDs. Ook het grote huis in Mannheim waar we sliepen als we in de buurt optraden was van hem. Het Heidelberger Kammer Orchester  was Klaus’ eenmanszaak.

Die eerste avond logeerde ik bij een stel, waar behalve ik, ook de altist bleef slapen. Het echtpaar vond het reuze interessant echte künstler kennen zu lernen. Dat gold vooral voor de vrouw van het stel. Zij trok zich nadat haar man naar zijn werk vertrokken was, na het ontbijt nog even terug met de altist.

Gisteren stuurde Peter me een link naar een TEDTalk  waarin Amanda Palmer betoogt dat kunstenaars moeten durven vragen. Om geld, om hulp en om slaapplaatsen. Ze is er goed in zo blijkt. Maar ze is niet de enige. Het orkest van Klaus speelde met uitzondering van oudejaarsavond, elke dag van het jaar. Ook Klaus  verstond de kunst van het vragen.

heidelberger kammerorchester

Het verloren park

Maria Barnas is schrijfster en beeldend kunstenaar. Ze schrijft proza en poëzie maar doet nog veel meer. Zoals documentaires maken bijvoorbeeld. Over een park. Een verloren park. Ontworpen door Roberto Burle Marx in 1935, geïnspireerd door Os Sertões, een boek van Euclides da Cunha uit 1902.

In 2004 werd het park in Recife gerestaureerd aan de hand van herinneringen van gebruikers en omwonenden. Componister/pianist Peter Lunow werd gevraagd de muziek te schrijven voor de documentaire en al componerende drong de behoefte aan een gitaar zich steeds sterker op. Dus of ik zo vriendelijk wilde zijn…

Dat is natuurlijk altijd een beetje riskant. Ik had geen idee wat voor een muziek mijnheer Lunow zoal schrijft. Bovendien was het origineel niet voor gitaar maar voor piano. ‘Zie maar’ zei hij terwijl hij me partituur overhandigde zodat het leek alsof het al gauw goed was. Dat bleek gelukkig niet het geval. Het is prachtige muziek die Peter Lunow heeft geschreven.

Die muziek verscheen in het kader van de expositie die met de presentatie van de film gepaard ging, in 2011 op vinyl.

 

Piet Paaltjens (slot)

Naast spelers, makers, producenten en technici, cirkelden er nog meer mensen rond de voorstelling.

De dichteres die zich voorstelde met de woorden ‘Ik ben Piet Paaltjens’.
Uit de door haarzelf overhandigde gedichtenbundel waarin zij verslag doet van haar (intieme) leven, is regelmatig geciteerd.

De oud-professor.
Hij stuurde na de première een brief van drie kantjes, vol met regieaanwijzigingen.

De stalkster.
Ondanks het toegangsverbod drong zij tot tweemaal toe theater binnen om op rij één naar HEM te gaan zitten staren. Ze liet een pakje achter in zijn kleedkamer wat leidde tot grote paniek.

De aspirant-stalkster.
Zij stond bij de ingang van het theater en prevelde excuses toen ze een in kinderlijk handschrift, een volgeschreven ansichtkaart en een plantje overhandigde.

Er waren twee theatertechnici die staand tussen de coulissen keihard door de slotmonoloog heen praatten.

Er was een dief. Hij jatte onze mengtafel en zette die nog dezelfde avond op Marktplaats.

Er is een vriendin ziek geworden.

Er is een kind geboren.

De Bus

Het grote voordeel van in een goed geproduceerde productie spelen is dat je je nergens druk over hoeft te maken. Het enige wat je moet weten is hoe laat de bus vertrekt. Niet zomaar een bus overigens. Tafeltjes, lampjes, een ijskastje, magnetron. Het zit er allemaal in. Je kunt zelfs even in bed gaan gaan liggen om een dutje te doen als je in de file staat.

Het enige nadeel is dat de bus niet overal kan komen en je in dat geval, met de catering, een eindje moet lopen.

Première en Yfke

toi’s
Bij muziek volkomen ongebruikelijk maar bij toneel de normaalste zaak van de wereld: toi’s. Kleine cadeautjes voor iedereen om elkaar op de avond van de première succes te wensen. Variërend van ansichtkaart, klein boekje tot flesje Berenburger (rekwisiet uit de voorstelling). Ze liggen in de artiestenfoyer, in je kleedkamer of op je plek in het decor.

genodigden
Een zaal vol bekenden die over het algemeen allemaal positief gestemd zijn, nieuwsgierig en vol goede wil waardoor de avond iets heel gezelligs en feestelijks krijgt.

de voorstelling
Iedereen blij dat het goed is gegaan. Niet vanzelfsprekend. Al helemaal niet omdat er tot en met aan de laatste try-out (de dag voor de première) nog gesleuteld is aan teksten en opkomsten.

terugweg
De bus, ontzettend gezellig uitgerust met tafeltjes en schemerlampjes, lijkt op de terugweg een rijdend cafe. Het hele kantoor plus aanhang rijdt mee. Er is drinken en eten en er wordt volop, vrolijk gekeuveld.

recensies
Een optelsom van losse ideetjes, de Volkskrant
Ondanks toptalent een mislukking, Leidsch Dagblad

Yfke

Yfke Blom die ons na de voorstelling aansprak had het wel mooi gevonden. Al was het maar omdat ze woonde in huis waar de voorstelling zich afspeelt: de voormalige pastorie in Foudgum. Voor theatermakers met brede belangstelling was een bezoek onvermijdelijk en zo kreeg de rit naar de voorstelling in Leeuwarden het karakter van een bedrijfsuitje.

De pastorie, waar Yfke een bed & breakfast is begonnen, lag er prachtig bij. Het kerkje was in minder goede staat. Over het hoe en waarom waren de meningen verdeeld maar dat de overdracht van de kerk aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken een persoonlijk drama voor Hendrikje is, was iedereen het eens.

Hendrikje, de voormalige kosteres, liet op ons een verpletterende indruk achter. Er is een boekje over haar verschenen dat Olga in de bus terug heeft voorgelezen.

Als eerbetoon aan Francois HaverSchmidt, werd Rika gezongen.