Clairy Polak

Meesterpianisten moeilijke mensen?
Och, ik spreek liever van bijzondere mensen…

“Drie weken voor het concert kreeg de Amerikaanse pianist Earl Wild een hartaanval maar hij wilde, nee hij moést zijn concert geven in het Concertgebouw. Er zat een arts op de eerste rij, een huisvriend met een bloeddrukmeter in de kleedkamer en we hadden een paar extra lampjes bij het rechterpedaal neergezet want aan zijn rechteroog was hij praktisch blind. De grote vraag was natuurlijk of hij Fantaisie Impromptu zou kunnen spelen? Met al die medicijnen… Konden zijn vingers het nog wel aan?  Tijdens de repetities leek dat een probleem maar op het concert… Ik vond het werkelijk het hoogtepunt van de avond.”

Earl Wild overleed vijf jaar later op 94 jarige leeftijd. “Wat worden ze toch oud, die pianisten”, zei Clairy. “Dirigenten worden nog ouder”, sprak Marco. “Dat komt door al die bewegingen die ze met hun armen maken.”

Muzikale Kring

Impresario Marco Riaskoff was te gast in de Muzikale Kring. Zijn prestigieuze pianoserie in de grote zaal van het Concertgebouw van Amsterdam beleeft dit seizoen zijn 32ste editie. Het gesprek ging over de opbouw van zo’n instituut, over zijn favoriete klavierleeuwen en toonfluisteraars en over Martha Argerich, die hij ondanks haar twee afzeggingen, toch weer heeft uitgenodigd

Op de verjaardag van Mischa Maisky kwam ik haar tegen en was het toch weer gezellig. Nee, geen excuses. Maar ja, ik wil het publiek de gelegenheid ook niet ontnemen…. Want ze is natuurlijk fantastisch…

Meesterpianisten

Riaskoff begon in ’85 voor zichzelf. “Andere pianoseries programmeerden alleen mensen uit hun eigen stal maar ik programmeerde zonder rekening te houden met wie hen vertegenwoordigde”. “Je schoot onder andermans veren!”, zei Clairy. “Dat zou je zo kunnen noemen”, zei Marco.  De series verdwenen “langzamerhand op natuurlijke wijze”. Met het Concertgebouw sprak hij af dat zij niet óók een pianoserie zouden programmeren.

“Ik introduceer enkel mensen met wie ik iets heb”,  zei Riaskoff. Earl Wild, Alfred Brendel en Alexander Gravylyuk, om er maar een paar te noemen. Met Radu Lupu kreeg hij een speciale band en ontwikkelde hij een heuse vriendschap. “Door Lupu heb ik een wereld ontdekt.” We luisterden naar Lupu die Schubert speelt.  “Hij vertrekt vanuit de stilte hoor je wel.”

Arcadi Volodos

“Arcadi Volodos heb ik zelf ontdekt. Die wilde helemaal niet meer optreden. Zijn vorige manager, Mijnheer Wilford van Colombia Artist Management had een clown van hem gemaakt. Iemand gaf mij een cassettebandje, een abominabele amateuropname van een concert. Op een dag was ik alleen op kantoor en ik dacht, ik zal er toch eens naar luisteren. Héél bijzonder. Later vroeg Lupu of ik wel eens van Volodos had gehoord. Lupu zei ‘Volodos heeft meer techniek in zijn pink dan ik in beide handen.’ Dat is onzin natuurlijk. Maar toen wist ik wel, die kan ik met een gerust hart uitnodigen.”

Behalve piano kwam ook viool, schaatsen en jodelen – jazeker, jodelen – ter sprake. De financiële situatie van de serie blijkt niet zo rooskleurig als menigeen denkt. “Het lijkt misschien wel of die zaal elke keer is uitverkocht, maar dat is echt niet altijd zo.” Waarop Clairy, Dominique en ondergetekende spontaan kaarten bestelden.
Wie dat ook wil, doet dat via de website van Meesterpianisten.

Hieronder de fragmenten die Marco Riaskoff heeft laten horen.

Foto helemaal boven: Grigori Sokolov. Foto via Instagram

In de laatste Muzikale Kring voor de zomerstop interviewde Clairy Polak cellist Maarten Mostert, oprichter van Amsterdam Sinfonietta, de Cello Biënnale en hoofdvakdocent aan het Conservatorium van Amsterdam.

Het ging over het grootste cellofeest ter wereld, over Nederlands oudste, professionele strijkorkest en over lesgeven aan ambitieuze studenten. Over Pablo Casals, de Pablo Casals Kring en over het geluid van de cello dat een stofje vrijmaakt waar mensen gelukkig van worden. Maarten is er zeker van dat dat laatste bestaat. We speelden muziek van Casals, Elgar en Boccherini. Na afloop dronken we iets te veel drank. Maar op zo’n avond, in zulk gezelschap, op zo’n balkon, in het midden van de stad. Hoe kan het ook anders?

De Muzikale Kring, er zijn inmiddels vier afleveringen geweest, is een succes. Maar het kan nog beter. Daar wordt binnenkort over vergaderd. Jazeker.

“Soms denk ik bij mezelf: een afschuwelijk instrument. Kijk maar eens goed. Hij ziet er uit als een vet oud wijf. Heupen te laag, taille te hoog; en dan die iele, hangende, rachitische schouderpartij – het is om krankzinnig van te worden. De contrabas is het afzichtelijkste, plompste en minst elegante muziekinstrument dat ooit is uitgedacht.”

Wilmar de Visser denkt er heel anders over. Hij is ook contrabassist, net als de hoofdpersoon uit De Contrabas van Patrick Süskind, waaruit bovenstaand afkomstig is.

Wilmar de Visser

Wilmar de Visser was te gast in de Muzikale Kring.  Clairy Polak interviewde de contrabassist over in hoeverre je instrument bij je karakter past: “Ik ben een duwer” en over de rol van de bassist in het orkest. Over het Grammy Award Winning Ensemble Ludwig en over ‘zijn’ muzikale broedplaats Splendor. Er blijkt inderdaad iets als ‘bassisme’ te bestaan. De man die er een boek over schreef zat in de zaal.

Wilmar de Visser is vaste bassist bij Het Nederlands Blazers Ensemble, het Radio Philharmonisch Orkest en Ludwig. Behalve bassist is hij o.a. mede-oprichter van Ensemble Cameleon en initiator van Splendor Amsterdam dat in 2015 de Amsterdamprijs voor de Kunst ontving in de categorie Stimulering.

De contrabas van Wilmar is in 1825 gebouwd door Bernard Simon Fendt (1800-1852). Het vervoer van de bas naar Gartmanplantsoen had nogal wat voeten in de aarde maar dankzij doortastend optreden van Corine was ook de bas op de Kring. Wilmar vertelde er over en speelde er op. Ik speelde af en toe mee.

Wilmar houdt van ontregelen zo bleek. Ik heb zomaar het idee dat hij hier vooral zelf de nadelen van ondervindt.

De Nederlandse vertaling van bovenstaand fragment uit De Contrabas is van Hans W. Bakx.

Samenspelen met een dirigent is een beetje vergezocht en in het zaaltje waar de Muzikale Kring plaatsvindt, ‘wat prachtig die authentieke details’, staat (nog) geen piano. Dus waren we aangewezen op filmpjes, foto’s en vooral verhalen. Die waren er in overvloed. Over moeder Spanjaard die fluit speelde voor een kampbewaarster. Over het souffleren van operadiva’s en het assisteren bij grote dirigenten. Er was tastbare muziekgeschiedenis in de vorm van partituren met opmerkingen, aantekeningen en uitvoeringsdata. En de avond eindigde met praten over het op late leeftijd ontdekte, grote plezier in dansen.

De overgang van gitzwart naar uiteindelijk vederlicht verliep onder leiding van interviewster Clairy Polak wonderbaarlijk virtuoos en volledig vanzelfsprekend. Dat Alexander Pola, vader van Clairy, behalve tekstschrijver, acteur en komiek ook nog cartoonist bleek te zijn geweest, en in die hoedanigheid een portret had gemaakt van de aanleiding van deze avond, was een prachtig toeval.