Kunstbeleid

schaduwkant aan overheidsdraagvlak

De voormalig directeur van de VSCD is voor zichzelf begonnen en houdt op zijn site een blog bij. Zo kwam ik als gitariste met brede belangstelling bij China weet heel goed waarom kunst gesubsidieerd moet worden terecht.

Hierin vertelt Hans Onno van den Berg dat de Chinese overheid miljoenen spendeert aan o.a. het prestigieuze National Center for the Performing Arts (NCPA) en ook nog eens geld overheeft voor lokale initiatieven, zoals een fietsmuseum.

Kijk, concludeert de schrijver, in tegenstelling tot Nederland is er in China wél draagvlak voor overheidsfinanciering van de kunsten en hij citeert de tekst die de overheid bij de ingang van het NCPA heeft aangebracht

in China vindt de overheid het niet alleen gerechtvaardigd (veel) overheidsgeld aan kunst uit te geven omdat kunst ‘het culturele leven van de bevolking verrijkt’, of zelfs ‘het leven verandert’, maar er mag zelfs geld worden uitgeven aan mislukkingen om van fouten te kunnen leren en ‘elke dag de perfectie dichter te benaderen’.

De Chinese overheid is blijkbaar ook van mening dat niet alle kunst het publiek dient, sommige kunstenaars zet zij gevangen of ontneemt ze het recht op vrije meningsuiting.

Naar aanleiding van het artikel realiseerde ik me dat het gevaar van overheidsbemoeienis als argument in Nederland nooit aanwezig is in discussies over (bezuinigingen op) de kunstbegroting. We vertrouwen de overheid. Het komt niet eens in ons op dat ‘overheidsdraagvlak’ voor de kunsten ook een ‘schaduwkant’ kan hebben.

Bovenstaand verscheen in februari 2013.
Update april 2019. Links aangepast en pedante toontje veranderd.

Update augustus 2019. I.M. Hans Onno van den Berg

verhuizen

Als Minister van Cultuur laat ik het ministerie verhuizen naar een mooi, leegstaand pand in het centrum van de stad. Lekker groot met veel lege zalen en elke avond een concert of theatervoorstelling. Gratis toegankelijke tentoonstellingen, afwisselend samengesteld door boeren, burgers, buitenlui én gerenommeerde curatoren. Komt er een belangrijke buitenlandse gast bij ons op bezoek, dan stel ik het ministerie beschikbaar opdat duidelijk wordt dat wij, Nederland, de schoonheid en de kunst, hoog in het vaandel hebben staan.

Het Paleis op de Dam lijkt mij de ideale locatie. Het staat altijd maar leeg. Eventuele nieuwjaarsrecepties en troonswisselingen kunnen gewoon doorgang blijven vinden.

Youssou N’Dour Minister van Cultuur

Melina Mercouri en Gilberto Gil gingen hem voor en er zijn er vast en zeker meer. Toch is een vakminister in deze tak van sport vrij ongebruikelijk. In Nederland is het voor zover ik weet nog nooit voorgekomen. Ik zie het ook niet zo snel gebeuren want hier wordt de post vooral gezien als een stageplaats voor het echte werk. Niet voor niets antwoordde Rick van der Ploeg op de vraag wat hij van de hem toebedeelde post vond iets wat je een verse Minister van Financiën niet snel zult horen zeggen

Ik heb er niet zoveel verstand van maar ik zal me de komende tijd er eens in verdiepen.

Als spielerei, uit oprechte belangstelling en uit frustratie over zoveel gemiste kansen vraag ik me regelmatig af wat ik zou ik doen als ik Minister van Cultuur zou zijn. Daarover later meer. Eerst maar eens aandacht voor de nieuwe Minister van Cultuur (en Toerisme) van Senegal.

Postmoderne Hutspot

Jan Marijnissen vindt het belangrijk dat de mensen weten dat de Gouden Eeuw na de Middeleeuwen komt. Onderwijs ligt voor de hand, maar Jan Marijnissen zag meer in een Nationaal Historisch Museum. Nu staat er in Amsterdam best een behoorlijk museum dat vrij veel aandacht aan de nationale historie besteedt maar dat is vast veuls te elitair voor Jan. Alhoewel het ook nog mogelijk is dat hij daar nooit is geweest.

Dat was namelijk het geval met het Zuiderzee Museum al weerhield hem dat er niet van, de directeur te verwijten daar ‘een postmoderne hutspot’ te hebben gecreëerd.

‘Informatie uit tweede hand’, verklaart Jan later, als hem wordt gevraagd waarom hij diezelfde directeur zijn diensten aanbiedt als ‘verkenner in het politieke krachtenveld.’ Nadat de directeur Jan’s aanbod heeft aangenomen denkt Jan ‘Ik ga er toch eens kijken.’

En ach, ‘het feit dat hij daar een paar huisjes opgetooid heeft met kledingstukken en zo, dat vonden sommige mensen niet gepast. Nou ik vind het Spielerei…’

Een leerzaam uitstapje dus voor iemand die eerder zijn bezorgdheid over de plannen van de directeur verwoordde met ‘Laten we ons hoeden voor het hobbyisme van een stel nieuwlichters‘.

De diensten van Jan hebben de directeur en zijn Nationaal Historisch Museum niet geholpen. Na jaren ruziemaken, stapels bouwplannen en talloze haalbaarheidsonderzoeken, bestaat het museum uit niet meer dan een website waar op te lezen valt dat er geen redactie meer op zal worden gepleegd.

Ik weet niet of de directeur daar zelf erg rouwig om is. ‘Ik hou niet van het woord nationaal… historisch vind ik overbodig, omdat je dat ook op een andere manier kunt zeggen… en museum is natuurlijk een prima woord maar ook niet echt nodig’.

Zo maar een uitspraak van Erik Schilp , directeur van het Nationaal Historisch Museum, gehoord in een fantastische documentaire van Michiel van Erp.

Kunst is een gegeven

Als gitariste met brede belangstelling verkeer ik in de veronderstelling dat kunst een gegeven is. Een oerdrift. Net als seks. Niet iets extra’s, wat je uit kunt zetten of af kunt schaffen.

Met het onderdrukken van oerdriften ontstaat frustratie. In een samenleving vol gefrustreerden is het niet prettig samenleven. Tegelijkertijd kan een individuele frustratie de perfectie voedingsbodem vormen voor een kunstwerk.

Het bestaan van kunst is een mysterie en zal dat altijd blijven, maar het is daarom nog niet verboden er een definitie van te geven. De grote Volksschrijver definieerde het als volgt: ‘Kunst is gestileerd menselijk handelen (of een product daarvan), dat een ontroering teweeg brengt’. Hij meldde er voor de duidelijkheid nog bij dat alle drie: de stilering, het menselijk handelen én de ontroering, essentieel zijn.

cultuurbeleid.nl

Als gitariste met brede belangstelling hou je natuurlijk het cultuurbeleid in de gaten. Je hebt het tenslotte niet voor niks gestudeerd. Bovendien is het buitengewoon interessant. De legitimatie van (belasting)geld voor kunst en cultuur is namelijk zo eenvoudig nog niet.

Vroeger was ik om een en ander in de gaten te houden lid van de knipselkrant. Elke week een envelop in de bus met gekopieerd velletje waarop alle krantenberichten stonden die betrekking hadden op wat er zoal werd bedacht en bezuinigd op het gebied van kunst en cultuur.

Tegenwoordig hou ik het bij via cultuurbeleid.nl en ik zou iedereen die een klein beetje geïnteresseerd is in wat er zoal aan beleid verzonnen wordt aanraden dit ook te doen.
Er staat tenslotte nog al wat te gebeuren de komende tijd.